Geçmişten Günümüze Programlama Dilleri
Programlama dili, yazılımcının bir algoritmayı ifade etmek amacıyla, bir bilgisayara ne yapmasını istediğini anlatmasının tektipleştirilmiş yoludur. Programlama dilleri, yazılımcının bilgisayara hangi veri üzerinde işlem yapacağını, verinin nasıl depolanıp iletileceğini, hangi koşullarda hangi işlemlerin yapılacağını tam olarak anlatmasını sağlar.
Şu ana kadar 250’den fazla programlama dili geliştirilmiştir.[1] Bunlardan bazıları Pascal, Basic, C, C#, C++, Java, JavaScript, Cobol, Perl, PHP, Python, Ada, Fortran, Delphi ve Swift’tir.
Uygulama
Donanım ve yazılımın bir veya daha fazla yapılandırması o programı çalıştırmak için bir tür yol sağlar. Programlama dili uygulamasında iki yaklaşım vardır: Derleme ve yorumlama. Herhangi bir tekniği kullanarak bir programlama dili uygulamak mümkündür.
Genellikle donanım üzerinde çalışanlar yazılım üzerinde yorumlananlardan daha hızlıdır. Yorumlanan programların performansını geliştirmek için anında derleme programları kullanılır. Derleyiciden gelen çıktı ya donanım tarafından ya da yorumlayıcı diye adlandırılan programlar tarafından çalıştırılır.
Cihaza komut göndermeyi sağlayan, verileri cihaza aktarma stilidir. Şu anda hemen hemen tüm yazılım dilleri İngilizcedir. Bazı uygulamaların dili ise İspanyolca olarak kullanılmaya başlanmıştır.
BASIC
BASIC (İngilizce: Beginner’s All-Purpose Symbolic Instruction Code Türkçe: Yeni başlayanların çok amaçlı simgesel öğretim kodu) 1964’te John George Kemeny ve Thomas Eugene Kurtz tarafından New Hampshire, ABD’de icat edilmiş, günümüzde de çeşitli türevleri kullanılmakta olan yüksek düzey bir programlama dili. Farklı türevleri birçok işletim sisteminin parçası olarak sunulmuştur.
BASIC öğrenmesi ve yazılımları kolay olan bir dildir. Genelde amatörce ve hobi uğraşıları için kullanılmıştır. Microsoft daha sonra Kişisel bilgisayarlar için Quick Basic derleyicisi piyasaya sürmüştür. Bununla yazılan BASIC metinlerini makine koduna çevirilebilmiş böylece sürat kazanmıştır. Bugün hâlen geniş bir kullanım alanına sahip olan Visual Basic dili var olup bununla hatta Windows’un belirli bölümleri yazılmıştır. Her Microsoft Office paketinde bir BASIC türevi var olup makro programlamada büyük kolaylıklar getirmektedir.
Basic programlama dili algoritma’ya çok yakın bir yapıya sahiptir. Bu yüzden öğrenilmesi ve uygulanması kolaydır.
Değişken isimleri ve kuralları
Değişken isimleri aşağıdaki kurallara uyan her şey olabilirler:
Değişken ismi en fazla 255 karakterden oluşmalıdır.
Değişkenler arasında : ; , . / ‘ # [ ] ! ” $ % ^ & * ( ) { } karakterleri kullanılamaz. Ancak _ kullanılabilir.
Değişken isminin ilk karakteri mutlaka harf olmalıdır. Yani değişkenler rakamla başlamaz.
Değişken isimlerinde büyük küçük harf ayrımı yoktur. “AbCdE” ile “Abcde” veya “ABCDE” aynı değişkenleri belirlerler.
Belirli bir prosedürde aynı değişken birden fazla tanımlanamaz.
En önemlisi de herhangi bir BASIC komutu olamayacaklarıdır.
Değişkenlerin belirtilmesi
Bir değişken “Dim degisken_ismi as tür” seklinde tanımlanır.
Dim damdaki_kedi as byte
Dim Burak, gonen, kedi, damdaki as boolean
Dim İsmail, cerban, temel, egitim as string
Görüldüğü gibi VB’de de değişkenler arası virgül ile ayrılıp birden çok aynı türde değişken aynı anda tanımlanabilir.
Örnek program
Merhaba Dünya çıktısı
10 PRINT “Merhaba Dünya!”
Dim str1, str2 as string
str1=textbox1.text
str2=textbox2.text
if str1=” ” or str2=” ” then
msgbox(“Lütfen Parolanızı Giriniz”, msgboxstyle.critical)
EndIf”
End Sub
Sunucuya Bağlanma
# Bir siteye bağlanmak ve veri akışı
site$ = “tr.wikipedia.org”
port = 80
NETCONNECT site$, port
print “connected to ” + site$ + “:” + port
get$ = “GET http://” + site$ + “/ HTTP/1.0” + chr(13) + chr(10)
get$ = get$ + chr(13) + chr(10)
NETWRITE get$
print “request written”
s$ = “”
do
chunk$ = netread
print “chunk ‘” + left(chunk$,10) + “…” + right(chunk$,10) + “‘” + length(chunk$)
s$ = s$ + chunk$
# bekleyin / yavaş bağlantılar için bazı ayarlamalar gerekebilir
pause .2
until not netdata
NETCLOSE
print “response”
print s$
print length(s$)
Fortran
Fortran (önceleri FORTRAN), özellikle sayısal hesaplama ve bilimsel hesaplama için uygun olan genel amaçlı, yordamsal, zorunlu programlama dilidir.
Tarih
1954’te IBM tarafından üretilen IBM 704 için ilk sürümü John Backus ve ekibi tarafından geliştirilmiştir. Backus ve ekibi Kasım 1954’te “The IBM Mathematical FORmula TRANslating System: Fortran” isimli raporu yayınlamışlardır. Fortran ilk yüksek düzey programlama dili olmasa da 1950’deki yüksek programlama dilleri derlenmeden, bir yorumlayıcı(interpreter) yardımıyla çalıştırılıyordu. Bu da makine koduyla yazılan programlardan en az 10 kat daha yavaş çalışmalarına sebep oluyordu. 1950’lerdeki bilgisayarlar için hız çok şey ifade ettiğinden yazması zor da olsa makine kodu bu yüzden hala populerdi. İşte bu noktada Backus ve ekibi hem yüksek programlama dilleri gibi kolay yazılabilen hem de makine kodunda yazılmış gibi hızlı çalışan bir programlama dili sözüyle Fortran ‘ı tanıttılar.
Fortran ‘ı diğer yüksek düzey programlama dillerinden ayıran bir çevirici yerine bir derleyici(compiler) kullanmasıydı. Program yüksek düzey dilde yazıldıktan sonra makine koduna çevriliyor ve böylece hız kaybı engelleniyordu. Her ne kadar ilk derlenebilir yüksek düzey dilin Fortran olup olmadığı hala tartışma konusu olsa da, Fortran geniş kitleler tarafından kullanılmış ilk yüksek düzey derlenebilir dildir. İlk Fortran sürümü Fortran 0 ‘dır.
Sürümleri
Fortran 0 : İlk Fortran sürümünde hız için esneklikten vazgeçildi. Bu yüzden ilk sürümde program içindeki tüm değişkenlerin önceden tanımlanması gerekiyordu.
Fortran I : Ocak 1955’te başlayan çalışmalar Nisan 1957 bitirilerek Fortran I tanıtıldı. İlk sürümden farklı olarak değişken isimleri 6 karaktere kadar çıkabiliyordu, veri giriş çıkış sisteminin düzeni değiştirilmişti. Ayrıca if ve do ifadeleri içeriyordu. Daha önceleri tekrarlama işlemi için özyineleme(recursion) kullanılırken do ifadesi sayesinde fonksiyon içinde yineleme(iteration) işlemi gerçekleştirildi. Fortan I ‘deki değişken isimleri I,J,K,L,M,N ile başlıyordu. Bunun sebebi de o zamanki bilgisayarların bilimsel çalışmalarında kullanıldığından ve bilim insanlarının denklemlerinde değişken olarak bu harfleri çok kullanmalarından kaynaklanıyordu.
Fortran II : 1958 baharında tanıtılan Fortran II, Fortran I ‘deki birçok hatayı düzeltiyordu. Getirdiği en önemli yenilik alt-programların ayrı ayrı derlenebilmesini sağlamaktı. Böylece alt-programda yapılan küçük bir değişim için tüm programı yeniden derlemek yerine, sadece alt-programın derlenmesi sağlandı. Bu zor olan ve genellikle makine hatası sonucu yarıda kalan derleme işlemine büyük bir kolaylık sağladı.
Fortran III : Fortran III tasarlanmasına rağmen asla geniş bir kullanım alanı bulamadı.
Fortran IV : 1960 ve 1962 yıllarında gelişmiş olan Fortran IV zamanın en geniş alanda kullanılmış programlama dili oldu. 1966’da Fortran 66 adı altında standart haline geldi(ANSI, 1966). Fortran IV büyük bakıma Fortran II ‘nin gelişmiş haliydi. En önemli değişikliği mantıksal if ifadesi ve fonksiyonlara başka fonksiyonların parametre olarak aktarılabilmesiydi.
Fortran 77 : Fortran IV ‘e ek olarak string işleme, mantıksal döngüler ve if ifadesine else ifadesi eklenmişti.
Fortran 90 : Fortran 77 ‘den epey farklı özellikleri vardır. En belirgin özelliği diziler için dinamik olarak yer ayrımının yapılabilmesidir. Ayrıca Case, Exit, Cycle, gibi yeni ifadeler eklenmiştir. Bir modul ünitesi eklenmiştir. Bu moduller Private veya Public ulaşım iznine sahip veri ve fonksiyon saklayabilmektedir. Ayrıca Fortran 77 ‘de olan bazı özellikler de yeni sürümden çıkarılmıştır. Fortran 90 ile birlikte FORTRAN olan yazım şekli Fortran olarak değiştirilmiştir.
Fortran 95 : Fortran 95 ile dil hala evrimini devam ettirmektedir…
Fortran 2000
Fortran 2003
Fortran 2008
(İntrinsic Fonksiyonları)
Fonksiyon Fonksiyonun anlamı Giriş Tipi Sonuç Tipi
ABS(x) x’in mutlak değeri gerçel/tam sayı gerçel/tam sayı
SQRT(x) x’in karekökü gerçel gerçel
SIN(x) x’in sinüsü gerçel gerçel
COS(x) x’in kosinüsü gerçel gerçel
TAN(x) x’in tanjantı gerçel gerçel
LOG(x) x’in doğal logaritması gerçel gerçel
LOG10(x) x’in 10 tabanına göre logaritması gerçel gerçel
ASIN(x) x’in sinüse göre tersi gerçel gerçel
ACOS(x) x’in kosinüse göre tersi gerçel gerçel
ATAN(x) x’in tanjanta göre tersi gerçel gerçel
MOD(x, y) x’in y’ye bölümünden kalan tam sayı gerçel/tam sayı gerçel/tam sayı
MIN ( x 1 , x 2 , . . . , x n ) {\displaystyle (x_{1},x_{2},…,x_{n})} {\displaystyle (x_{1},x_{2},…,x_{n})} ( x 1 , x 2 , . . . , x n ) {\displaystyle (x_{1},x_{2},…,x_{n})} {\displaystyle (x_{1},x_{2},…,x_{n})} sayılarının en küçüğü gerçel/tam sayı gerçel/tam sayı
MAX ( x 1 , x 2 , . . . , x n ) {\displaystyle (x_{1},x_{2},…,x_{n})} {\displaystyle (x_{1},x_{2},…,x_{n})} ( x 1 , x 2 , . . . , x n ) {\displaystyle (x_{1},x_{2},…,x_{n})} {\displaystyle (x_{1},x_{2},…,x_{n})} sayılarının en büyüğü gerçel/tam sayı gerçel/tam sayı
SINH(x) x’in hiperbolik sinüsü gerçel/tam sayı gerçel/tam sayı
COSH(x) x’in hiperbolik kosinüsü gerçel/tam sayı gerçel/tam sayı
TANH(x) x’in hiperbolik tanjantı gerçel/tam sayı gerçel/tam sayı
EXP(x) e x {\displaystyle e^{x}} {\displaystyle e^{x}} gerçel gerçel
C++
C++ (Türkçe okunuşu: ce artı artı, İngilizce okunuşu: si plas plas), Bell Laboratuvarlarından Bjarne Stroustrup tarafından 1979 yılından itibaren geliştirilmeye başlanmış, C’yi kapsayan ve çok paradigmalı, yaygın olarak kullanılan, genel amaçlı bir programlama dilidir. İlk olarak C With Classes (Sınıflarla C) olarak adlandırılmış, 1983 yılında ismi C++[1] olarak değiştirilmiştir.
Genel olarak her C programı aynı zamanda bir C++ programıdır, ancak her C++ programı bir C programı değildir. Bu durumun bazı istisnaları mevcuttur. C++’ı C’den ayıran özellikler C++’ın nesne paradigması kullanılarak programlamaya olanak tanıyan özelliklerdir. Sınıflar sayesinde yeni veri türleri yaratılabilir veya varolan türlerden yenileri türetilebilir. Ayrıca çokbiçimlilik sayesinde bir sınıf tanımıyla yazılmış kod, o sınıf türünden türetilmiş yeni sınıflarla da çalışabilir.
Yordamsal Altyapı
İşleçler
C++’ın C’den devraldığı ve onu geliştirdiği yapılardan biridir. Kısaca, özel olarak anlamlandırılmış fonksiyonlar kümesidir. Ancak bu fonksiyonlar, alışılageldik şekilde çağırılmaz, dilin semantik yapısı içerisinde özel olarak değerlendirilir. operatörler çoğunlukla iki nesnenin arasına özel bir işaret konulmasıyla çağrılır. Örneğin, iki nesnenin toplanması için iki nesnenin arasına ‘+’ işareti konulması yeterlidir. Bu işaret, derleyiciye ‘+’ operatör fonksiyonunun çağırılacağını ifade eder. C’den farklı olarak, C++’ta operatörlerin çoğu aşırı yükleme yoluyla özelleştirilebilir.
Önişlemci
C++ Program kaynak kodlarının derlenmesi üç aşamadan oluşur: Önişlemci, kodun dönüştürülmesi ve bağlama. İlk aşama olan önişlemciyi basit bir yorumlayıcı olarak görülebilir. Bu aşamada, birtakım direktifler yardımıyla derlenecek kodlarda basit sözcüksel değişiklikler yapılabilir.
Önişlemci direktifleri # karakteriyle başlar, bu karakterden sonrası önişlemci tarafından yorumlanır ve bu özel karakterden önce beyaz boşluk(tab ve boşluk) dışında bir şey olmaması gerekir. Bu direktifler yardımıyla derlenecek kodlar üzerinde birtakım kurallar belirlenebilir. Ayrıca dosyaya bir başka dosyayı dahil etmek veya işlemciye özel direktifler vermek gibi işlemler içinde kullanılabilir.
Nesne Paradigması
Sınıflar ve Nesneler
Kalıtlama
Kalıtlama diğer veri türlerinin özelliklerinden bir veri türü elde etmeyi sağlar. Temel sınıftan kalıtım, “public”, “protected” ve “private” olarak ilan edilebilir. Bu erişim belirteci ilgili olmayan ve türetilmiş sınıfların kalıtımını “public” ve “protected” üyelerine aktarabilir. Kalıtım ifadesi tek başına kullanılırsa “public” kalıtımı ifade eder. Diğer iki kalıtım türü “public” kalıtımdan daha az kullanılır. Geçiş belirteci ihmal edilirse “class” “private” olarak, “struct” “public” olarak kalıtılır. Temel sınıflar sanal olarak ilan edilebilir, bu sanal kalıtım olarak adlandırılır. Sanal kalıtım çoklu kalıtımın problemlerinden sıyrılarak temel yalnızca bir örneğinin kalıtım grafiğinde olmasını sağlar.
Örnekler
Yorum Satırları
Yorum satırları bilgisayar tarafından çalıştırılmaz. Bunlar kodu okuyanın anlamasını kolaylaştırmak için eklenir.
// Tek satirdan olusan bir yorum
/*
Birden
fazla
satirdan olusan yorumlar
*/
Merhaba Dünya
Merhaba dunya C++ programının terminal çıktısı.
Bu program terminal ekranına “Merhaba, dunya!” yazacaktır.
#include <iostream>
int main() {
std::cout << “Merhaba, dunya!\n”;
}
İşleçleri Aşırı Yükleme (DOS ya da Process Prompta)
#include <iostream>
namespace matematik {
class Karmasik {
public:
Karmasik() = default;
Karmasik(const double reel, const double sanal)
: reel_(reel), sanal_(sanal) {}
Karmasik &operator+=(const Karmasik &diger);
double real() const { return reel_; }
void real(const double t) { reel_ = t; }
double sanal() const { return sanal_; }
void sanal(const double t) { sanal_ = t; }
friend std::ostream &operator<<(std::ostream &os, const Karmasik &k);
private:
double reel_ = 0;
double sanal_ = 0;
};
Karmasik &Karmasik::operator+=(const Karmasik &diger) {
reel_ += diger.reel_;
sanal_ += diger.sanal_;
return *this;
}
std::ostream &operator<<(std::ostream &os, const Karmasik &k) {
return os << k.reel_ << ‘+’ << k.sanal_ << ‘i’ << ‘\n’;
}
Karmasik operator+(const Karmasik &sol, const Karmasik &sag) {
return Karmasik(sag.real() + sol.real(), sag.sanal() + sol.sanal());
}
}
int main() {
using namespace matematik;
Karmasik c;
std::cout << c; // 0 + 0i
Karmasik ilk(1, 0), ikinci(0, 1);
Karmasik sonuc = ilk + ikinci;
std::cout << sonuc; // 1 + 1i
ilk += ikinci;
std::cout << ilk; // 1 + 1i
return 0;
}
Java (programlama dili)
Java, Sun Microsystems mühendislerinden James Gosling tarafından geliştirilmeye başlanmış açık kaynak kodlu, nesneye yönelik, zeminden bağımsız, yüksek verimli, çok işlevli, yüksek seviye, adım adım işletilen (yorumlanan – interpreted) bir dildir.
Java, Sun Microsystems’den James Gosling tarafından geliştirilen bir programlama dilidir ve 1995 yılında Sun Microsystems’in çekirdek bileşeni olarak piyasaya sürülmüştür. Bu dil C ve C++’dan birçok sözdizim türetmesine rağmen bu türevler daha basit nesne modeli ve daha az düşük seviye olanaklar içerir. Java uygulamaları bilgisayar mimarisine bağlı olmadan herhangi bir Java Sanal Makinesi (Java Virtual Machine – JVM) üzerinde çalışabilen tipik bytecode’dur (sınıf dosyası).
Java’nın sık kullanılan sloganlarından biri olan, çevirisi “bir defa yaz, her yerde çalıştır” olan “write once, run anywhere – WORA”,[2] Java’nın; derlenmiş Java kodunun, Java’yı destekleyen bütün platformlarda tekrar derlenmeye ihtiyacı olmadan çalışabileceğini ima eder.[3] 2016 yılında bildirilen 9 milyon geliştiricisi ile, özellikle istemci sunucu web uygulamaları için olmak üzere, kullanımda olan en popüler programlama dillerinden birisidir.[4][5][6][7]
Java ilk çıktığında daha çok küçük cihazlarda kullanılmak için tasarlanmış ortak bir düzlem dili olarak düşünülmüştü. Ancak düzlem bağımsızlığı özelliği ve tekbiçim kütüphane desteği C ve C++’tan çok daha üstün ve güvenli bir yazılım geliştirme ve işletme ortamı sunduğundan, hemen her yerde kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle kurumsal alanda ve mobil cihazlarda son derece popüler olan Java özellikle J2SE 1.4 ve 5 sürümü ile masaüstü uygulamalarda da yaygınlaşmaya başlamıştır.
Java’nın ilk sürümü olan Java 1.0 (1995) Java Platform 1 olarak adlandırıldı ve tasarlama amacına uygun olarak küçük boyutlu ve kısıtlı özelliklere sahipti. Daha sonra düzlemin gücü gözlendi ve tasarımında büyük değişiklikler ve eklemeler yapıldı. Bu büyük değişikliklerden dolayı geliştirilen yeni düzleme Java Platform 2 adı verildi ama sürüm numarası 2 yapılmadı, 1.2 olarak devam etti. 2004 sonbaharında çıkan Java 5, geçmiş 1.2, 1.3 ve 1.4 sürümlerinin ardından en çok gelişme ve değişikliği barındıran sürüm oldu. Java SE 8 ise Java teknolojisinin günümüz sürümüdür. 13 Kasım 2006’da Java düzlemi GPL ruhsatıyla açık kodlu hale gelmiştir.
JavaScript
Java (programlama dili), Javanese script ve ECMAScript ile karıştırılmamalıdır.
“.js” buraya yönlendirilmektedir. Internet Explorer’da kullanılan Microsoft diyalekti için JScript sayfasına bakınız.
JavaScript’in Wikipedia’daki kullanımları için bkz. Vikipedi:JavaScript
JavaScript Unofficial JavaScript logo 2.svg
JavaScript Logosu
JavaScript screenshot.png
JavaScript kaynak kodu ekran görüntüsü
Paradigması Çoklu paradigma: Olaya dayalı programlama, Fonksiyonel programlama, Zorunlu programlama, Nesne yönelimli programlama
İlk çıkışı 4 Aralık 1995 (26 yıl önce)[1]
Tasarımcı Başlangıçta Netscape’ten Brendan Eich; diğerleri de ECMAScript standardına katkıda bulunmuştur.
Kararlı sürüm
ECMAScript 2021[2] Edit this on Wikidata
(Haziran 2021 (15 ay önce))
Önizleme sürümü
ECMAScript 2022[3] Edit this on Wikidata
(22 Temmuz 2021 (13 ay önce))
Tip sistemi Dinamik, zayıf, ördek
Önemli uygulamaları V8, JavaScriptCore, SpiderMonkey, Chakra
Etkilendikleri Java,[4][5] Scheme,[5] Self,[6] AWK,[7] HyperTalk[8]
Etkiledikleri ActionScript, AssemblyScript, CoffeeScript, Dart, Haxe, JS++, Objective-J, Opa, TypeScript
Olağan dosya uzantıları
.js .cjs .mjs[9]
Web sitesi ecma-international.org/publications-and-standards/standards/ecma-262/
JavaScript [10] (genellikle JS olarak kısaltılır), HTML ve CSS ile birlikte World Wide Web’in temel teknolojilerinden biri olan programlama dilidir . [11] Web sitelerinin %97’sinden fazlası, web sayfası hareketleri için istemci tarafında JavaScript kullanırlar [12] ve kullanılan kodlar genellikle üçüncü taraf kitaplıkları içerir. [13] Tüm büyük web tarayıcılarında, kaynak kodunu kullanıcıların cihazlarında yürütebilmek için özel bir JavaScript motoru bulunur.
JavaScript, ECMAScript standardına uyan, genellikle eş zamanlı olarak derlenmiş, üst düzey bir dildir. [14] Dinamik yazma, prototip tabanlı obje yönelimi ve birinci sınıf işlevlere sahiptir. Olay odaklı, işlevsel ve zorunlu programlama stillerini destekleyen çoklu paradigmadır . Metin, tarihler, düzenli ifadeler, standart veri yapıları ve Belge Obje Modeli (DOM) ile çalışmak için uygulama programlama arayüzlerine (API’ler) sahiptir.
ECMAScript standardı, ağ oluşturma, depolama veya grafik olanakları gibi herhangi bir giriş/çıkış (I/O) içermez. Pratikte, web tarayıcısı veya diğer çalıştırma ortamları, I/O için JavaScript API’leri sağlarlar.
JavaScript motorları başlangıçta yalnızca web tarayıcılarında kullanılıyordu, ancak günümüzde bazı sunucuların ve çeşitli uygulamaların da temel bileşenleridir. Bu kullanım için en popüler çalışma zamanı sistemi Node.js’dir .
Java ve JavaScript’in ad, sözdizimi ve ilgili standart kitaplıklar açısından benzerlikleri olsa da, iki dil birbirinden farklıdır ve tasarım açısından da büyük farklılıklar gösterir.
Python
Python, nesne yönelimli, yorumlamalı, birimsel (modüler) ve etkileşimli yüksek seviyeli bir programlama dilidir.[4]
Girintilere dayalı basit söz dizimi, dilin öğrenilmesini ve akılda kalmasını kolaylaştırır. Bu da ona söz diziminin ayrıntıları ile vakit yitirmeden programlama yapılmaya başlanabilen bir dil olma özelliği kazandırır.
Modüler yapısı, sınıf dizgesini (sistem) ve her türlü veri alanı girişini destekler. Hemen hemen her türlü platformda çalışabilir (Unix, Linux, Mac, Windows, Amiga, Symbian). Python ile sistem programlama, kullanıcı arabirimi programlama, ağ programlama, web programlama, uygulama ve veri tabanı yazılımı programlama gibi birçok alanda yazılım geliştirebilirsiniz. Büyük yazılımların hızlı bir şekilde prototiplerinin üretilmesi ve denenmesi gerektiği durumlarda da C ya da C++ gibi dillere tercih edilir.
Python 1980’lerin sonunda ABC programlama diline alternatif olarak tasarlanmıştı. Python 2.0, ilk kez 2000 yılında yayınlandı. 2008’de yayınlanan Python 3.0, dilin önceki versiyonuyla tam uyumlu değildir ve Python 2.x’te yazılan kodların Python 3.x’te çalışması için değiştirilmesi gerekmektedir. Python 2 versiyonun resmi geliştirilme süreci, dilin son sürümü olan Python 2.7.x serisi versiyonların ardından 1 Ocak 2020 itibarıyla resmi olarak sona erdi.[5][6] Python 2.x geliştirilme desteğinin sona ermesinin ardından, Python dilinin 3.6.x ve sonraki sürümlerinin geliştirilmesi devam etmektedir.[7]
Delphi (programlama dili)
Delphi, Object Pascal’ı temel alan bir olaya dayalı programlama dili ve masaüstü, mobil, web ve konsol yazılımları için tümleşik geliştirme ortamıdır (IDE). Delphi, 2008 yılından beri Embarcadero Technologies tarafından geliştirilmektedir.
Delphi’nin derleyicileri Windows, macOS, iOS, Android ve Linux (sadece x64)[1] için kodlar üretebilir.[2]
Delphi, Code Insight kod editörü, Error Insight gerçek-zamanlı hata yakalama ve diğer özelliklere sahiptir. Başlıca özellikleri; refactoring; VCL (yerel Windows) ve FMX (çoklu-platform, her platform için kısmi yerel); mobil platformlar dahil tüm platformlar için entegre edilmiş debugger; kaynak kod kontrolü (SVN, git ve Mercurial); üçüncü-parti bileşenleri destekleyen RAD Studio’nun bir parçasıdır. Çok güçlü veritabanı desteğine sahiptir. Delphi, derleme hızı açısından dikkat çekici bir hıza sahiptir.[3]
C# ve Swift gibi yaygın dillerin aksine, bir milyon satırlık Delphi projesi saniyeler içerisinde derlenebilir. 170,000 satırdan oluşan test projesini saniyeler içinde derlemiştir.[4][5] Aktif geliştirilmeye devam edilmektedir ve her altı ayda bir yeni özellikler ve düzenlemeler ile yeni sürümü yayınlanmaktadır.
Özgün Delphi Borland tarafından hızlı uygulama geliştirme aracı olarak Windows platformu için geliştirilmiştir ve Turbo Pascal’ın yerini almıştır. Delphi varolan dile tam nesne merkezli programlama özellikleri eklemiş ve dilin kullanımı, geliştirilmesi ve desteklenmesi artmıştır. Modern dil özelliklerinden sayılan jenerikler ve anonim metodların yanı sıra string tipleri ve yerel COM port desteği ile özellikleri geliştirilmiştir.
2006 yılında, Borland’ın yazılım geliştirme araçları CodeGear firmasına transfer edilmiş, daha sonra firma Embarcadero Technologies tarafından 2008 yılında satın alınmıştır. 2015 yılında Embarcadero, Idera[6] firması tarafından satın alındı fakat Embarcadero markası adı altında ürünlerin geliştirilmesine devam edildi.
29 Ağustos 2016’da Embarcadero Delphi Ürün Müdürü[7] Marco Cantu, yazdığı blog yazısı ile Delphi’nin Linux’a doğrudan desteğinin verildiğini duyurdu. “Delphi, 25 yılını dolduran Linux’u tebrik etmeye geliyor” isimli yazısında Cantu, birkaç görsel paylaştı. Projenin kod adının Godzilla olduğunu ve PlatformAssistant Sunucusu ile Ubuntu işletim sisteminde derlenmiş Pascal kodlarını paylaştı.[1]
:::::::
Kaynak ve Dipnotlar :
Wikipedia
