RNA (ribonükleik asit) nedir? DNA (deoksiribonükleik asit) nedir?
RNA, DNA’dan aldığı genetik bilgiye göre protein sentezinde görev alır. RNA adenin, guanin, sitozin, urasil bazlarının tek sıra halinde bağlandığı nükleik asittir.
RNA
RNA molekülü, yapısında adenin, guanin, sitozin, urasil azotlu organik bazları ile riboz şekeri ve fosfat grubu bulunan bir tür nükleik asittir.
RNA, prokaryot hücrelerde sitoplazma ve ribozomda; ökaryot hücrelerde çekirdek, sitoplazma, mitokondri, kloroplast, ribozom gibi organellerde bulunur.
İşlev
RNA’nın en önemli görevi protein sentezinde görev almaktır. Hücre yeni proteinlere ihtiyaç duyduğunda RNA, DNA tarafından senzetlenir. Buna transkripsiyon denir. RNA, DNA’dan aldığı genetik bilgiyi kullanarak protein sentezinde görev alır.
Bir hücrede protein ve enzim sentezi çok sık gerçekleşiyorsa o hücrede RNA miktarı da fazla olur. Bu nedenle RNA miktarı hücreden hücreye farklılık gösterebilir.
RNA, hücre çekirdeğinde sentezlenerek sitoplazmaya geçer. ve enzimler gibi tekrar kullanılabilir.
Yapısı
RNA, DNA’ya göre daha küçük moleküldür. RNA, dizi halinde bağlanmış tek sıra halinde nükleotit zincirden oluşur.
Türleri
Hücredeki görevine göre üç çeşit RNA vardır:
mRNA
tRNA
rRNA
mRNA, mesajcı RNA’dır. DNA’dan aldığı ve protein sentezinde kullanılacak amino asit diziliş sırasını (genetik bilgiyi) ribozomlara taşır. tRNA, taşıyıcı RNA’dır. Sitoplazmada dolaşan amino asitleri yakalayarak ribozomlara taşır. rRNA ribozomal RNA’dır. Proteinlerle birlikte ribozomların yapısına katılır.
DNA (deoksiribonükleik asit) nedir?
DNA, genetik bilgiyi taşıyan ve adenin, guanin, sitozin, timin bazlarının iki sıra halinde sarmal bir merdiven şeklinde bağlandığı nükleik asittir.
DNA
DNA molekülü, yapısında adenin, guanin, sitozin, timin azotlu organik bazları ile deoksiriboz şekeri ve fosfat grubu bulunan bir tür nükleik asittir.
İşlev
DNA, prokaryot ve ökaryot hücrelerde bulunan bir organik moleküldür. Prokaryot hücrelerin sitoplazmasında, ökaryot hücrelerin çekirdeğinde, mitokondri ve kloroplast organellerinde bulunur.
DNA’nın önemli iki görevi vardır:
replikasyon, yani genetik bilgiyi aktarmak için hücre bölünmesinden önce DNA’nın kendisini eşlemesidir.
hücrenin kendine özgü protein sentezlemesini sağlamak.
Yapısı
DNA, birbirine bağlı iki sıra nükleotit zincirinden oluşmuş, merdiven görünümünde sarmal yapıdadır. İkili sarmal yapı, Watson ve Francis Crick’in 1953 yılında ortaya koydukları DNA modelidir.
Sarmalın omurgası fosfat grubundan (H3PO4) ve beş karbonlu şekerlerden (pentoz, C5H10O4), basamakları ise azotlu organik bazlardan meydana gelir.
DNA’da bir nükleotitin yapısındaki şeker ile diğer nükleotitin yapısında yer alan fosfat grubu, fosfodiester bağı ile birbirine bağlanır. Böylece bir zincir görünümü oluşur. Adenin ile Timin arasında iki, Guanin ile Sitozin arasında üç adet hidrojen bağı kurulur.
Sarmalda uygun çiftler birbirleriyle eşleşir. Adenin Timin ile, Guanin Sitozin ile eşleşir. Bu nedenle DNA sarmalını çözümlemek için zincirlerinden birinin sırasının bilinmesi yeterlidir.
Örneğin sarmalın ilk zinciri GCATTAGCCAT ise diğer kısım CGTAATCGGTA şeklinde olur.
Eşitlikler
Bir DNA sarmalında aşağıdaki eşitlikler geçerlidir:
A sayısı, T sayısına ve G sayısı C sayısına eşittir. Yani A = T ve G = C’dir.
Pürin bazlarının toplamı, pirimidin bazlarının toplamına eşittir. Yani A + G = C + T’dir.
A + G + C + T toplam nükleotit sayısına, o da azotlu baz, beş karbonlu şeker ve fosfat sayısına eşittir.
Gen
Belirli sayıda nükleotitden oluşan ve en az bir protein ya da RNA sentezinden sorumlu DNA parçasıdır.
